Vurgu
Vurgu
2 min read
Plastik elemanlardan hangisi kompozisyon içinde daha çok kullanılmışsa o kompozisyon o elemanın üstünlüğü ile anılır. Örneğin bir kompozisyon dokusal anlamda çok zenginse ve en dikkat çekici eleman doku ise, kompozisyona doku hakimdir diyebiliriz. Eğer ışığın etkisi dikkat çekici boyuttaysa kompozisyonun egemenliği ışığa aittir. Yatay çizgiler çok kullanılmışsa o tablo yatay çizgilerin üstünlüğünü taşır. Egemenlik renk bakımından da olabilir. Herhangi bir rengin bollukla kullanılması, kompozisyona o rengin hakim olması demektir. Bir kompozisyon düzenlerken plastik elemanlardan birinin o kompozisyonda daha çokça kullanılması kompozisyonu hareketlendirir, dikkat çekici bir özellik katar (Güngör, 1972:94).
Birlik egemenlik ile üretilir ve egemenlik de tekrarla oluşur. Tekrar doğal düzenin basit ve yaygın bir formudur. Dalgaların çekilme ve kabarması, ayın büyüyüp küçülmesi, bir bitki yada hayvanın doğup, ölmesi, gece ve gündüz, mevsimlerin yavaş, ölçülü değişimi her biri yok olma ve yeniden doğuşun sonsuza dek devam eden tarihi mistik teması olan ritmik döngülerdir. Egemenlik ya da tekrarla vurgulama estetik birliği yaratmanın en eski, basit ve en etkili yoludur. Düz yazı, şiir, müzik ve dansta tekrar zaman içinde oluşur. Resim, mimari ve heykelde tekrar uzayda oluşur. Zamansal ya da mekansal açıdan ifade edildiğinde, tekrar, egemenlik ve birlik oluşturur (Graves, 1951).
Bir tasarda kararlı bir dengenin bulunması için bu tasarın değişik kısımlarının görsel algıda oluşturdukları kuvvetli ve zayıf enerji bölgeleri arasında geçen mücadelenin bu bölgelerin bazılarının üstünlüğüyle sonuçlanması gerekir. Bu sırada diğer bölgelere, diğer biçimlere yahut diğer gruplara karşı üstünlük kurabilen biçim ya da küme egemen sayılır. Bu egemenlik tasarın bir bölgesi tarafından da ortaya konulabilir. Egemenliğin en çabuk anlaşılan ve en çok kullanılan şekli ölçü egemenliğidir. Egemenlik sadece ölçü bakımından değil, aynı zamanda değer, doku, renk vb bakımlardan olabilir. Biçimler arasında kurulan bağıntıların diğer biçimlere oluşturdukları üstünlüklerle de egemenlik kurulabilir. İster ölçü ister doku isterse değer yada renk bakımından olsun, her türlü egemenlikte bir zıtlık bulunur. Böylece bir biçim yada biçimler grubu diğerine hakim olabilir ve onu baskısı altında tutabilir. Bir tasarda sadece buraya kadar görülen fiziksel öğeler değil, aynı zamanda cisimlerin önemlilik derecesi ya da kabullenilen fikirlerde egemen olarak alına bilinir (Güngör, 1972:94).
Powered by BetterDocs