Nokta
Nokta
3 min read
Nokta iki doğrunun kesiştiği yerdir. Ancak nokta, görsel anlatımın temel öğelerinden biri olarak, bulunduğu yere göre küçük ve merkezi nitelik gösteren dairesel benek veya leke olarak da tanımlanır. Nokta da diğer resim unsurları gibi çeşitlenebilen, büyüyen, küçülen dinamizmi olan, tasarıma büyük katkısı olan bir elemandır.
Tek bir nokta duygusal olarak durgunluk etkisi verir. Tek başına olduğu sürece renk etkisi ise gridir. Noktanın yüzey üzerinde sayıları arttıkça etkileri de değişik olur, durgunluk giderek dinamizme, veya ritme, veya kargaşaya dönüşebilir (Işıngör ve diğer.,1986). Noktalar yan yana geldiklerinde birbirleriyle ilişkiye girer, bu bağıntı bazen çizgiselliğe bazen de lekeselliğe dönüşebilir. Noktanın yanına ikinci bir nokta geldiğinde kompozisyon ilkeleri başlar (Çellek, 2006).
Nokta düzensizliğin içinde ilk düzen elemanıdır. Geometrik olarak görselliğin anlatımında çeşitli büyüklüklerde, boş ya da dolu yuvarlaklar olarak değerlendirilir.
Görsel anlatımda nokta, Çellek (2006) tarafından şu şekilde maddelenmiştir:
• Farklı büyüklükte noktalar,
• Eş büyüklükte tek düze,
• Farklı ışık değerlerinde noktalar,
• Eş ışık değerinde noktalar,
• Farklı renklerde olan noktalar,
• Aynı renkte olan noktalar,
• Eş aralıklı, eş büyüklükte noktasal düzenleme,
• Giderek sıklaşan-seyrekleşen eş büyüklükte noktaların oluşturduğu düzen,
• Eş büyüklükte noktaların toplanıp dağılarak ( sıklaşan-seyrekleşen) oluşturduğu
serbest düzen,
• Eş büyüklükte, ışık değerleri belli aralıklarla değişen sistemli noktasal düzen,
• Büyüyen, küçülen noktaların oluşturduğu sistemli düzen,
• Büyük-küçük noktaların oluşturduğu serbest düzen,
• Büyüyen küçülen noktaların, sıklaşması, seyrekleşmesi ile oluşan serbest ve ritimsel
düzen,
• Eş büyüklükte noktalarla farklı renkler kullanılarak oluşturulan serbest ve ritmik
düzen,
• Değişik renklerde ve büyüklüklerde noktaların oluşturduğu ritmik ve serbest
noktaların oluşturduğu düzen,
• Farklı büyüklükte sıklaşan – seyrekleşen,
• Belli bir sistemle büyüyen – küçülen,
• Serbest bir düzen içinde toplanan – dağılan,
• Değişik büyüklüklerde ve değerlerdeki noktaların oluşturdukları serbest ya da
geometrik düzen,
• Üçten fazla noktanın düzeni,
• İki boyutlu noktalar düzenlemeleri,
• İki boyutlu farklı değerdeki noktalarla çeşitlemeler,
• Eşit değerdeki noktaların düzenlemeleri,
• Aynı ve farklı renklerdeki renkli noktalarla düzenlemelerdir.
Atalayer’in Temel Sanat Öğeleri (1994:143) isimli kitabında, estetik güzelin, görünüşün, yaratmada kullanılan teknik “temel” öğelerden biri olan “nokta” boyutsuz eleman olarak tanımlanmaktadır. Gözün, merceksel yapısının; “maksimum-minimum ölçü görme” sınırlılığı vardır. Gözün, görüp algılayabildiği, en küçük, minik “boyutsuzluk”, nokta öğesidir.
Ayrıca nokta birçok alanda görselliğin dışında da kullanılır. Örneğin; suyun kaynama noktası, erime noktası, patlama noktası, birleştirme, kesişme noktası vb. canlı ya da cansız doğaya baktığımızda çok sayıda ve sınırsız olanaklar gösteren noktasal oluşum ve etkilerle karşılaşırız. Çeşitli böceklerin dış görünüşlerinde, büyüyen-küçülen, düzenli-düzensiz, renkli-renksiz benek ya da birimlerin oluşturduğu doku örneklerinde, bazı bitki ve hayvanların yapılarında noktasal düzenlere rastlanır.
Malzemesi, yapısı ne olursa olsun, üstüne düşen ışıkla etki yoğunluğu kazanan, hiçbir “ölçü” algısı üretmeyen, “elemanter parçacık” noktadır. Ya da, geometrik olarak, uzayda bir “yercik” işaretlediğinden, “sıfır boyutlu”, mikro- sembol, mikro eleman olarak da tanımlanır. Çizgilerin kesişme yeri, yüzeylerin kesiştiği “köşe” boyutudur (Atalayer,1994:143).
Çellek’in (2006) yorumuna göre, resimsel anlatımda nokta; denge, hareketi durdurma ( nokta koyma ) vs. olarak kullanılır. Belli büyüklük ve küçüklükte noktalar, renk unsuru ile birlikte matematiksel sistemlerde düzenlenerek kullanıldığında optik bir takım anlatımlara olanak sağlar. Nokta diğer görsel anlatım öğeleri ile ilişkili olarak yeni anlatım olanakları verir. Nokta tek başına durağandır. Noktaların, büyüklük-küçüklük farkları, ışık ve renk değişiklikleri, yan yana gelişlerinde aralık ve sıralanış farklılıkları zengin görsel etkiler elde edilmesine olanak sağlar (Çellek, 2006).
Powered by BetterDocs