Adana Arkeoloji Müzesi Tarihi

Adana Müzesi Cumhuriyetin ilanından hemen sonra 1924 yılında kurulmuş olup, Türkiye’nin en eski on müzesinden biri olma unvanını taşımaktadır. İlk olarak çevredeki sütun başlıkları ve lahitlerin Polis Dairesinde toplanmasıyla kurulan müze, Halil Kamil Bey’in müdür olarak atanması ve başarılı çalışmaları sonunda, 1928’de Taşköprü’nün başında şimdi yıkılmış olan Cafer Paşa Camii’nin Medresesi’nde ziyarete açılmıştır. 1950 yılında, Kuruköprü’de yer alan ve bir dönem Etnoğrafya Müzesi olarak kullanılan Kuruköprü Anıt Müzesi’ne taşınmıştır.

05 Ocak 1972 tarihinde ziyarete açılan ve uzun yıllar hizmet veren müze binasının kültür varlıklarının korunması, saklanması ve teşhirin de yetersiz kalmaya başlaması nedeniyle yeni müze binasına ihtiyaç duyulmuştur. Yeni müze alanı ile ilgili yapılan çalışmalar sonucu Adana İli Seyhan İlçesi Döşeme Mahallesi’nde yer alan, kentin ilk fabrikalarından biri olan “Milli Mensucat Fabrikası”nın restore edilerek Adana Yeni Müze Kompleksi olarak değerlendirilmesi uygun bulunmuştur. 2013 yılında Bakanlığımızın yatırım programları dahilinde yapımına başlanan Adana Yeni Müze Kompleksi I. Etap çalışmaları kapsamında, Arkeoloji Müzesi’nin teşhir ve tanzim çalışmaları tamamlanmış olup, 18 Mayıs 2017 tarihinde ziyarete açılmıştır.

Yapımı tamamlanarak ziyarete açılan Adana Arkeoloji Müzesinde, prehistorik dönemden bugüne insanın yaşam serüveninin, dönemlere ait bilgi metinleri, görseller, diaromalar ve canlandırmalar yardımıyla anlatıldığı sekiz salon bulunmaktadır. Salonlarda Prehistorik dönem eserleri, Hitit, Asur, Arkaik, Hellenistik, Roma, Doğu Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait heykeller, lahitler, steller, sunaklar ve büstler gibi taş eserler, cam, pişmiş toprak ve bronzdan yapılmış çeşitli kaplar, pişmiş toprak ve bronz kandil ve figürinler, silindir-damga mühürler, cam, bronz ve altın takılar ile diğer arkeolojik buluntular yer almaktadır. Teşhir edilen eserler içerisinde özellikle Hitit Fırtına Tanrısı Tarhunda’ya ait taş heykel, Anadolu Hiyeroglif Yazıtlı Stel, Babil Steli, Adana İli Karataş İlçesi’nde denizden çıkarılan bronz Erkek Heykeli ile Roma dönemine ait mermer “Antropoid Lahit” ve “Akhilleus Lahti” dikkat çekmektedir.

İlimiz, Seyhan İlçesi, Döşeme Mahallesi ve eski istasyon civarında 1906 yılında Aristidi Kozma Simyonoğlu tarafından kurulan ve Adana’nın en eski sanayi kurumlarından biri olan “Milli Mensucat Fabrikası” Bakanlığımız 2013 yatırım programları kapsamında Müze Kompleksine dönüştürme çalışmalarına başlanmış olup tamamlandığında Türkiye’nin ve Orta Doğu’nun en büyük müze kompleksi olma unvanına sahip olacaktır.

1907 yılında Aristidi Kozma tarafından “Simyanoğlu Fabrikası” adıyla açılan fabrika, 1924 yılında el değiştirerek “Milli Fabrika” adını almıştır. Atatürk’ün Adana’daki sahipsiz fabrikaları yeniden canlandırılması talimatları üzerine 1927 yılında dönemin iş adamları Mustafa Özgür, Nuri Has, Seyit Tekin fabrikayı hazineden satın almış ve adını “Milli Mensucat” olarak değiştirmişlerdir. Bu dönemde fabrikada üretilen “Aslan” marka vater ve ekstra iplikler ülke genelinde büyük talep görmüştür. 1944 yılında Hacı Ömer Sabancı’da fabrikanın ortaklarından biri olmuştur. 1978 yılında biriken borçları nedeniyle tekrar hazineye geçen ve üretimine ara verilen fabrika 1983 yılında tekrar açılmış ve adı “Milsan Mensucat” olarak değiştirilmiştir.

Milli Mensucat Fabrikası döneminde Türkiye’de kamu kuruluşları dışında çalışanlarına geniş imkanlar tanıyan ilk kuruluşlardan biridir. Çalışanlarına günde bir öğün sıcak yemeğin verildiği, aile ve bekarların kalmasına yönelik lojmanların oluşturulduğu bir kuruluş olmasıyla birlikte, fabrika dahilinde bir revir ve fabrika yanında elli yataklı bir hastaneyle işçilerin her türlü hastalıklarına bakılır ve parasız tedavileri cerrahi müdahalelerde dahil yapılırdı.

Adana sanayisi için bir okul niteliği taşıyan fabrika aynı zamanda Türk Edebiyatı için de esin kaynağı olmuştur. 2013 yılında bir dizi etkinlikle 100. yaşını kutlanılan yazar Orhan KEMAL’in önemli edebi eserlerinden biri olan “Bekçi Murtaza” kitabı fabrikadan esinlenerek kaleme alınmıştır. Hayatının bir döneminde Milli Mensucat Fabrikası’nda memurluk yapan Kemal’in ünlü romanındaki baş karakter “Murtaza” fabrikada gece bekçisidir.

Milli Mensucat Fabrikası, Adana Müze Kompleksi çalışmaları tamamlandığında Türkiye ve Ortadoğu’nun en büyük müzesi olması hedeflenmektedir. Arkeoloji, Mozaik, Etnografya, Tarım, Sanayi ve Kent Müzelerinden oluşacak komplekste aynı zamanda sergi ve konferans salonlarıyla birlikte açık hava sineması, kafeterya ve restoranların yer alması planlanmaktadır.